Έθιμα του Σεπτεμβρίου

Στο νησί της Κω, το βράδυ της παραμονής της πρώτης μέρας του Σεπτέμβρη «αστρονομούν», όπως λένε, δηλαδή αφήνουν τη νύχτα κάτω από τα άστρα ένα μεγάλο σπορικό καρπούζι, ένα ρόδι, μια σκελίδα σκόρδο και ένα τσαμπί σταφύλι.

Το πρωί της άλλης μέρας-1^η Σεπτέμβρη-σηκώνονται πριν βγει ο ήλιος, κορίτσια, γυναίκες και αγόρια από κάθε γειτονιά και κατεβαίνουν στην παραλία, παίρνοντας μαζί τους αστρονομημένους καρπούς και της προηγούμενης χρονιάς, που τους φύλαγαν στο εικονοστάσι όλο το χρόνο, τους πετούν και βουτούν τους καινούριους στη θάλασσα. 

Βρέχουν και το πρόσωπό τους με θαλασσινό νερό, παίρνουν από σαράντα κύματα νερό σ’ ένα δοχείο, μαζεύουν από την ακροθαλασσιά βότσαλα και ξεκινούν για τον πλάτανο του Ιπποκράτη. Εκεί αγκαλιάζουν τον κορμό του για να πάρουν τα χρόνια του και το πάχος του (τότε το πάχος ήταν σημάδι ευημερίας και πλούτου) και γυρίζοντας στο σπίτι κρεμούν τους καινούριους καρπούς στο εικονοστάσι, ρίχνουν λίγα βότσαλα στα μπαούλα, για να μην τρώνε οι ποντικοί τα ρούχα, λίγα στις τσέπες τους «για το καλό», σκορπίζουν και μερικά βότσαλα ακόμα στην αυλή και ραντίζουν το σπίτι με το θαλασσινό νερό «για τις κακές τις γλώσσες».

Αλλά και σε άλλους τόπους συναντάμε παρόμοια έθιμα για την πρώτη Σεπτέμβρη. Στη Κάρπαθο οι γυναίκες φέρνουν πρωί-πρωί νερό και ραντίζουν το σπίτι. Τοποθετούν στους στύλους του σπιτιού λουλούδια-βασιλικούς, κατηφέδες- κυδώνια, μήλα, ρόδια. Σπάζουν κι ένα από τα ρόδια καταμεσής στο σπίτι για να σκορπίσουν οι σπόροι του. Την ίδια μέρα ο παπάς γυρίζει τα σπίτια κι εύχεται τον καλό χρόνο, ενώ οι νοικοκυρές του προσφέρουν κουλούρια με μέλι.

Συνήθεια της πρώτης Σεπτέμβρη, ως πρωτοχρονιάς, είναι και η ανταλλαγή δώρων μεταξύ νονού και βαφτιστικού. Έτσι στην Κάρπαθο η μητέρα ή η αδερφή του παιδιού που βαφτίστηκε τη χρονιά εκείνη, έφερνε στο νονό ένα πανέρι γεμάτο ρόδια, καρύδια, κυδώνια, μήλα και άλλους καρπούς. Ο νονός γύριζε πίσω το πανέρι βάζοντας μέσα τα δικά του δώρα: ρούχα και μαντίλια μεταξωτά.

Στην Τήνο κάθε γεωργός μαζί με την οικογένειά του μπαίνει στο αμπέλι του και γεμίζει τον  κοφινολόγο, δηλ το κοφίνι του με σταφύλια. Στη συνέχεια το πηγαίνουν στο πατήρι, όπως λένε οι κάτοικοι  της Τήνου το πατητήρι, για να τα πατήσουν. Το πατήρι που βρίσκεται στο κατώι του σπιτιού, δηλ στον κάτω όροφο, είναι τετράγωνο και χωράει περίπου 500 κιλά σταφύλια. Στη βάση της μιας πλευράς έχει μια τρύπα, τη ρόχη, για να βγαίνει από 'κει ο μούστος. Τα σταφύλια τα πατούν με γυμνά πόδια, έως να λειώσουν τελείως. Τον μούστο τον βάζουν σε βαρέλια ή σε κουρούπια, δηλ κιούπια και τον αφήνουν εκεί να βράσει έως ότου γίνει κρασί.

       Αν θέλουν να γίνει το κρασί ρετσινάτο πρέπει να ρίξουν ρετσίνα μέσα στο βαρέλι.Το νέο κρασί το δοκιμάζουν στη γιορτή του Αγίου Μηνά, στις 11 Νοεμβρίου, "που έχει το κρασί σαραντίσει".

       Η γιορτή του Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου είναι μια από τις πιο μεγάλες γιορτές του χρόνου.Στην Τήνο την ημέρα αυτή,μοιράζεται βασιλικός στην εκκλησία και οι γεωργοί φέρνουν τους καινούριους σπόρους να τους ευλογήσει ο παπάς.Ένας κάτοικος του νησιού λέει: " Βάζουμε σ'ένα σακουλάκι κριθάρι, ροβύθια, φασόλες και ό,τι έχουμε και τα δίνουμε του παπα να τα βάλει στην Αγία Τράπεζα να τα λειτουργήσει.Τα φιλάμε κι όταν είναι να τα σπείρουμε βάνουμε μέσα κι από αυτά για να 'ναι ευλογημένος ο σπόρος".

         Στο Άργος τώρα, αλλά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, την παραμονή της ίδιας γιορτής-13 Σεπτεμβρίου- οι γεωργοί μαδούν το σταυρό που είχαν φτιάξει με τα τελευταία στάχυα του θερισμού και τον οποίο είχαν στερεώσει στο κεντρί, δηλ στο μεσότοιχο του σπιτιού. Τους σπόρους του σιταριού που παίρνουν, τους βάζουν σε μια πετσέτα, το βαγιούλι, όπως το λένε. Την επόμενη μέρα κάθε μια νοικοκυρά με το βαγιούλι της σημαδεμένο για να το ξεχωρίζει από αυτά των άλλων, πάει στην εκκλησιά και το βάζει μέσα σ'ένα πανέρι. Αφού το ευλογήσει ο παπάς, το παίρνουν και το ανακατεύουν με τον άλλο σπόρο που θα σπείρουν το χωράφι τους. Μάλιστα την ημέρα που θα σπείρουν, βάζουν μέσα στο σακί με το σπόρο και ένα ρόδι, το οποίο ο γεωργός χτυπά, προτού ξεκινήσει η σπορά, πάνω στο υνί του αλετριού, ανακατεύει στη συνέχεια κάμποσα σπειριά ροδιού με το σπόρο του σιταριού και τα πετά λέγοντας: "καλά μπερεκέτια".